(એજન્સી)         નવીદિલ્હી, તા.૧૭

ઉત્તરપ્રદેશમાંવિધાનસભાનીચૂંટણીનીવચ્ચે, માનવઅધિકારજૂથેઉત્તરપ્રદેશમાંઝ્રછછ (નાગરિકતાસુધારણાઅધિનિયમ) વિરોધીવિરોધદરમિયાનકથિતપોલીસઅતિરેકનોભોગબનેલાલોકોનીસ્થિતિઅંગેનોએકતથ્ય-શોધઅહેવાલબહારપાડ્યોછેજેમાંદાવોકરવામાંઆવ્યોછેકેરાજ્યનીમશીનરીઓઆવાલોકોનેન્યાયઆપવાનોઇનકારકરેછેઅનેતેકાયદાનીવિરુદ્ધછે. ઉત્તરપ્રદેશમાંસમાનનાગરિકતામાટેનોસંઘર્ષઃએફઆઈઆર, લૂંટ, ધરપકડોઅનેમુસ્લિમલઘુમતિનીસતામણી”શીર્ષકધરાવતાઆઅહેવાલમાંસમાનનાગરિકતામાટેલોકતાંત્રિકવિરોધપરનાક્રેકડાઉનનીપ્રકૃતિઅનેસ્કેલતરફધ્યાનદોરવામાંઆવ્યુંછે. ઉત્તરપ્રદેશમાં, તેમજતેપછીનીઘટનાઓ, જેમાંપોલીસગોળીબારમાં૨૩નિર્દોષલોકોમાર્યાગયાહતા, જેસમગ્રરાષ્ટ્રવ્યાપીપ્રદર્શનમાંકોઈપણરાજ્યમાંથયેલામૃત્યુનીસૌથીમોટીસંખ્યાછે.

પીડિતોએઆક્ષેપકર્યોહતોકેરાજ્યનાફોજદારીન્યાયતંત્રમાત્રતેમનેન્યાયનઆપવામાટેજનહીં, પરંતુડિસેમ્બર૨૦૧૯માંભાજપશાસિતરાજ્યમાંનાગરિકતાકાયદામાંભેદભાવપૂર્ણસુધારાનોવિરોધકરનારાલોકોપરબદલોલેવામાટેસાથેમળીનેકામકરીરહ્યુંછે. આઅહેવાલએસોસિએશનફોરપ્રોટેક્શનઓફસિવિલરાઈટ્‌સ (છઁઝ્રઇ) દ્વારાબુધવારેઅહીંનીપ્રેસક્લબઓફઈન્ડિયાખાતેજાહેરકરવામાંઆવ્યોહતો. આઅહેવાલમાંજણાવ્યુંછેકે, બધીરાજ્યસંસ્થાઓદ્વારામાત્રબચીગયેલાઅનેપીડિતોનેન્યાયઆપવાનોઇનકારકરવામાટેસતતનક્કરપ્રયાસોચાલીરહ્યાછે, પરંતુ ’બદલો’લેવાનુંચાલુછેઅનેમુસ્લિમોઅનેનાગરિકસમાજનાઅસ્તિત્વનીલડાઇઓનેજાહેરસ્મૃતિમાંથીસંપૂર્ણપણેભૂંસીનાખવામાંઆવેછે. શાંતિપૂર્ણવિરોધસાથેવ્યવહારકરતીવખતેરાજ્યસરકારનીતમામબંધારણીયજવાબદારીઓનેઅવગણવામાંરાજ્યતંત્રનીબહાદુરીનેપણપ્રકાશિતકરેછે. અત્યારેપણરાજ્યસરકારનીકોઈજવાબદારીનક્કીકરવામાંઆવીનથી.

નાગરિકવિરોધનાભયાનકદમનનાબેવર્ષપછી, કાંતોમૃતકોનાપરિવારોનેવળતરઆપવાનોકોઈપ્રયાસકરવામાંઆવ્યોનથી, અથવાબચીગયેલાલોકોકેજેમનેઅંગોઅનેસંપત્તિનુંનુકસાનથયુંહતુંતેઓનેકોઈવળતરઆપવામાંઆવ્યુંનથી. વિરોધકર્તાઓપરપોલીસઅત્યાચારનીનિષ્પક્ષતપાસશરૂકરવાનોકોઈનોંધપાત્રપ્રયાસકરવામાંઆવ્યોનથીજ્યારેવિરોધકર્તાઓનીહેરાનગતિચાલુછે. ૨૦૧૯માંનાગરિકતા (સુધારા) અધિનિયમપસારથવાથી, સમગ્રભારતમાંરાજ્યોએભેદભાવપૂર્ણઅનેમનસ્વીઝ્રછછકાયદાનોવિરોધકરતાતમામધર્મ, જાતિ, જાતિઅનેસંપ્રદાયનાલોકોતરફથીઅભૂતપૂર્વવિરોધજોવામળ્યોહતો, આદેખીતીરીતેભેદભાવપૂર્ણકાયદાનીઆંતરરાષ્ટ્રીયતપાસઅનેટીકાતરફદોરીજતાવ્યાપકવિરોધોફાટીનીકળ્યાહોવાથી, દેશનાઘણાભાગોમાંવિરોધનેડામવામાટેહિંસકકાર્યવાહીકરવામાંઆવીહતી. આક્રેકડાઉનનુંકેન્દ્રઉત્તરપ્રદેશરાજ્યહતુંજ્યાંભાજપનીઆગેવાનીહેઠળનીસરકારેદેખાવકારોસામેઅભૂતપૂર્વપોલીસક્રૂરતાશરૂકરીહતીજેનાપરિણામે૨૩નિર્દોષલોકોમૃત્યુપામ્યાહતા. રાષ્ટ્રઆજેસૌથીગંભીરસંકટમાંછેજ્યારેતેનીતમામલોકશાહીસંસ્થાઓછેલ્લાએકદાયકામાંહુમલાહેઠળછે. ન્યાયતંત્ર, મીડિયા, ચૂંટણીપંચ, સંસદીયલોકશાહીતમામનેપાછળધકેલીદેવામાંઆવીરહીછે. રાજ્યતંત્રનીશક્તિદ્વારાલોકોનામૂળભૂતઅધિકારોનુંહનનથઈરહ્યુંછે. કટોકટીનાઆસમયમાં, અમેનાગરિકઅનેમાનવાધિકારહિમાયતજૂથતરીકેભારતીયબંધારણઅનેઆંતરરાષ્ટ્રીયમાનવઅધિકારકાયદામાંબાંયધરીઆપેલાનાગરિકોનાઅધિકારોનેજાળવીરાખવાનીઅમારીજવાબદારીઅનુભવીએછીએ.

આરિપોર્ટઅનુસાર, સાર્વજનિકડોમેનમાંચકાસાયેલમાહિતીઅનેકાનૂનીદસ્તાવેજોનેઍક્સેસકરવાનાઆધારે, આશરે૫૦૦૦નામાંકિતવ્યક્તિઓઅને૧૦૦,૦૦૦થીવધુઅજાણ્યાવ્યક્તિઓસામેઆવિરોધોઅંગેઅંદાજિત૩૫૦ફર્સ્ટઇન્ફર્મેશનરિપોટ્‌ર્સ (એફઆઈઆર) નોંધવામાંઆવીહતી, રાજ્યપોલીસઆકેસોમાંકોઈપણવ્યક્તિનેફસાવેછેઅનેકોઈપણદોષવિનાતેને/તેણીનુંબિનજરૂરીઉત્પીડનકરેછે. અમારાતારણોસાથેનિષ્કર્ષપરઆવ્યાછીએકેલગભગ૩,૦૦૦લોકો (જેમાંમોટાભાગેમુસ્લિમછે) નેબનાવટીઆરોપોહેઠળકાયદાનીકોઈપણયોગ્યપ્રક્રિયાવિનાગેરકાયદેસરરીતેધરપકડકરવામાંઆવીહતી.

તેમાંથીઘણાલોકોઝ્રછછવિરોધીવિરોધશરૂથયાનાબેવર્ષથીવધુસમયપછીપણજેલમાંબંધછે. વર્ષ૨૦૧૯માં૧૯ડિસેમ્બરેઝ્રછછઅનેદ્ગઇઝ્રસામેનાઅખિલભારતીયવિરોધપ્રદર્શનનાપ્રથમકોલપર, રાજ્યવહીવટીતંત્રેલગભગ૩૦૦૦લોકોને ’સાવધાની’નોટિસોસાથેતેમનેવિરોધકરવાનાતેમનામૂળભૂતઅધિકારનોઉપયોગકરતારોકવામાટેડરાવીદીધાહતા. તેજદિવસેલગભગ૩૩૦૫લોકોનીઅટકાયતકરવામાંઆવીહતીજેબેદિવસમાંવધીને૫૪૦૦થઈગઈહતીઅનેઘણાનેપછીથીઉપરજણાવ્યામુજબસમાનએફઆઈઆરમાંફસાવવામાંઆવ્યાહતા. જાહેરમિલકતનેથયેલાનુકસાનમાટે૫૦૦થીવધુવસૂલાતનોટિસો, અંદાજિતરૂા.૩.૫૫કરોડનાનુકસાનમાટેદસજિલ્લાઓમાં, યોગ્યકાયદાકીયપ્રક્રિયાવિના, મનસ્વીરીતેજારીકરવામાંઆવીછે, જેનેસુપ્રીમકોર્ટેતાજેતરમાંગેરબંધારણીયગણાવીહતી.

જોકે, કેટલાકલોકોએઆગેરકાયદેસરદંડચુકવ્યોછેઅનેકાનપુરજિલ્લામાં, લગભગ૧૫પરિવારો, જેયોગ્યકાયદાકીયપ્રક્રિયાથીઅજાણછે, તેઓએપ્રત્યેકે૧૩, ૪૭૬રૂપિયાચૂકવ્યાછે. આઅહેવાલમાંરાજ્યસરકારનેવિનંતીકરવામાંઆવીછેકેતેઓસીએએ-વિરોધીનાસંબંધમાંદાખલકરાયેલીહ્લૈંઇનીસંખ્યા, ધરપકડકરાયેલા, અટકાયતમાંલેવાયેલા, આરોપી, જામીનઅનેકડકઆતંકવાદવિરોધીકાયદાઓઅનેઅન્યકઠોરકાયદાઓહેઠળનોંધાયેલાલોકોનીસંખ્યાઅંગેતાત્કાલિકસત્તાવારડેટાજાહેરકરે. તેમજજેમનેરિકવરીનોટિસમળીછેતેમનાનામ, મિલકતોએટેચકરવામાંઆવીછેઅનેવહીવટીતંત્રદ્વારાઆતમામકેસોનીસ્થિતિઅંગેનોસંપૂર્ણઅહેવાલજાહેરકરવોઆવશ્યકછે. રાજ્યવહીવટીતંત્રે૧૦૦,૦૦૦થીવધુઅહિંસકઝ્રછછવિરોધીપ્રદર્શનકારીઓસામેનાતમામખોટાકેસોતાત્કાલિકઅનેબિનશરતીપાછાખેંચવાજોઈએ.

તેણેરાજ્યમાંઆદમનનીતાત્કાલિક, નિષ્પક્ષઅનેજાહેરઅદાલતનીદેખરેખહેઠળનીતપાસનીપણવિનંતીકરીછેજેનાપરિણામેજોજાહેરઅધિકારીઓજેઅતિરેકમાંસામેલથવામાટેદોષિતઠરેછેતેમનેકાયદાઅનુસારજવાબદારઠેરવવાજોઈએ. ઝ્રછછવિરોધીવિરોધદરમિયાનથયેલીહિંસાનીકોઈપણતપાસમાંએવાદાવાઓનોસમાવેશથવોજોઈએકેશાસકપક્ષનાસભ્યોપણઆહિંસાભડકાવવામાંસામેલહતા. રાજ્યસરકારનેપોલીસકાર્યવાહીમાંમાર્યાગયેલાલોકોઅનેઅન્યાયીપોલીસકાર્યવાહીનેકારણેઅસ્થાયીઅથવાકાયમીવિકલાંગતાનોભોગબનેલાલોકોનાપરિવારમાટેવ્યાપકવળતરપેકેજમાટેવિનંતીકરવામાંઆવીછે.

ગેરકાયદેસરપ્રવૃત્તિઓનિવારણઅધિનિયમ, (ેંછઁછ), છહ્લજીઁછ, રાષ્ટ્રીયસુરક્ષાઅધિનિયમ (ેંછઁછ), છહ્લજીઁછ, જેવાકઠોર, ગેરબંધારણીયઅનેઅલોકતાંત્રિકકાયદાઓનેરદકરવામાટેનાગરિકો, સંસદસભ્યો, કાયદાકીયનિષ્ણાતોઅનેકાર્યકરોસાથેરાષ્ટ્રીયસ્તરેતાત્કાલિકસંવાદશરૂકરવાનોઆયોગ્યસમયછે. રાજદ્રોહ, જેનોઉપયોગદેશનાનાગરિકોનામૂળભૂતઅધિકારોનેખતમકરવામાટેકરવામાંઆવીરહ્યોછે, જેમાંકુખ્યાતઉત્તરપ્રદેશપ્રતિબંધિતગેરકાનૂનીધર્મપરિવર્તનવટહુકમ, ૨૦૨૦નોસમાવેશથાયછે, જેયુવાનોનેધર્માંતરણમાટેકેદકરવામાટેનુંએકસરળસાધનબનીગયુંછે.  આતમામમાનવાધિકારઉલ્લંઘનપરનાઅનેકઆંતરરાષ્ટ્રીયસંમેલનોનીવિરુદ્ધછે.  આરિપોર્ટરિસર્ચસ્કોલરજામિયામિલિયાઈસ્લામિયાસફૂરાઝરગર, અનેઆસિફઈકબાલતન્હાદ્વારાતૈયારકરવામાંઆવ્યોહતો, જેમનીદિલ્હીપોલીસદ્વારાઝ્રછછવિરોધીવિરોધદરમિયાનધરપકડકરવામાંઆવીહતી. તેઓપ્રોફેસરઅપૂર્વાનંદ, નદીમખાન, હરતોષસિંહબાલ, એડ્‌વમોહમ્મદશોએબ, એડવનજમુસસાકિબખાનઅનેઆઈમાનખાનસાથેતેઓએમીડિયાનેસંબોધિતકરીહતી. જ્યારેરિલીઝનાસમયવિશેપૂછવામાંઆવ્યુંત્યારેસફૂરાએકહ્યુંહતુંકેયુપીમાંચૂંટણીલડીરહેલાલોકોઅનેરાજકીયપક્ષોનુંધ્યાનદોરવાનોઆયોગ્યસમયછે. (સૌ.ઃમુસ્લિમમિરર)