ગુજરાત ટુડેમાં ૧૯મી નવેમ્બર ૨૦૨૦ના અંકમાં મારો લેખ “જો ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ ટૂંક સમયમાં શરૂ થશે તો તે અહીંથી શરૂ થશે” પર પ્રકાશિત કર્યો હતો. આ લેખમાં મેં લખ્યું હતું કે તાઇવાન ત્રીજું વિશ્વયુદ્ધ શરૂ કરવા માટે સૌથી વધુ સંભવિત અથવા જોખમી ક્ષેત્ર છે. હવે રશિયાએ યુક્રેન પર આક્રમણ કરીને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે તો સવાલ એ છે કે શું આ યુદ્ધ ત્રીજું વિશ્વયુદ્ધ બની જશે ?
ઐતિહાસિક તથ્યો
૧૯૧૭ની ક્રાંતિ પછી, ભૂતપૂર્વ સામ્રાજ્યના પ્રદેશ પર ચાર સમાજવાદી પ્રજાસત્તાકની સ્થાપના કરવામાં આવી હતીઃ રશિયન અને ટ્રાન્સકોકેશિયન સોવિયેત ફેડરેટેડ સમાજવાદી પ્રજાસત્તાક અને યુક્રેનિયન અને બેલોરશિયન સોવિયેત સમાજવાદી પ્રજાસત્તાક. ૩૦  ડિસેમ્બર, ૧૯૨૨ના રોજ, આ ઘટક પ્રજાસત્તાકોએ યુનિયન ઓફ સોવિયેત સમાજવાદી પ્રજાસત્તાક (ેં.જી.જી.ઇ.)ની સ્થાપના કરી.
રશિયન સોવિયેત રિપબ્લિક પછી યુક્રેન સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતું અને ઔદ્યોગિક પ્રજાસત્તાક હતું,  ેંજીજીઇના વિસર્જન બાદ ૧૯૯૧માં તેને ફરી સ્વતંત્રતા મળી.
૧૯૯૦ના દાયકાના પ્રારંભમાં, યુક્રેનની મહત્વાકાંક્ષાઓ નીતિ તેના સાર્વભૌમત્વ અને સ્વતંત્રતાને સુનિશ્ચિત કરવાની પ્રભુત્વ ધરાવતી હતી, ત્યારબાદ યુરોપિયન યુનિયન (ઈેં) અને રશિયા સાથે સંતુલિત સહકાર ધરાવતી વિદેશ નીતિ અનુસરવામાં આવી.
રશિયા-યુક્રેન વિવાદના મૂળ
૧૯૯૦ના દાયકા દરમિયાન, બ્લેક સી ફ્લીટ અને ક્રિમિઅન નૌકાદળ સુવિધાઓના નિયંત્રણ અંગેનો વિવાદ રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે તણાવનું કારણ હતું. જૂન ૧૯૯૫ના રોજ, વચગાળાના કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જો કે, બાકીના મુદ્દાઓને ઉકેલવા માટે બે વધારાના વર્ષો લાગ્યા.
રશિયા તરફી રાષ્ટ્રપતિ યાનુકોવિચને ૨૦૧૪માં રિવોલ્યુશન ઑફ ડિગ્નિટીમાં પદ પરથી હટાવવામાં આવ્યા હતા. તે હાલમાં રશિયામાં દેશનિકાલમાં રહે છે. યાનુકોવિચ પ્રથમ વખત ૨૦૦૪માં પ્રમુખપદ માટે ચૂંટણી લડ્યા હતાઃ અને શરૂઆતમાં ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન વિક્ટર યુશ્ચેન્કો સામે વિજેતા જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, ચૂંટણીમાં છેતરપિંડી અને મતદારોને ધાકધમકી આપવાના આક્ષેપોથી ચૂંટણી વગોવાઈ ગઈ હતી. આના કારણે વ્યાપક નાગરિક વિરોધ થયો અને કિવના સ્વતંત્રતા સ્ક્વેર પર કબજો કરવામાં આવ્યો જે ઓરેન્જ રિવોલ્યુશન તરીકે જાણીતો બન્યો.
૨૧ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૪ના રોજ, યાનુકોવિચે કિવ છોડી દીધું, અને દક્ષિણ રશિયામાં દેશનિકાલ થયો. ૨૨ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૪ના રોજ સાંસદોએ “યુક્રેનના પ્રમુખ પદેથી વિક્ટર યાનુકોવિચને દૂર કરવા” માટે મત આપ્યો.
રશિયાને ચિંતા હતી કે યુક્રેન યુએસ અને યુરોપ (નાટો) સાથેના લશ્કરી જોડાણમાં જોડાશે જે રશિયા માટે ખતરો હશે. ૨૦૧૪માં, રશિયાએ દક્ષિણ યુક્રેનના ક્રિમિયા નામના વિસ્તાર પર કબજો કર્યો.
રશિયાની શક્તિ અને સંસાધનો
રશિયા ૧૬,૩૭૬,૮૭૦  ચોરસ કિમી (૬,૩૨૩,૧૪૨  ચોરસ માઇલ)ના ભૂમિ વિસ્તાર સાથે વિશ્વનો સૌથી મોટો દેશ છે, જે વિશ્વના કુલ ૧૪૮,૯૪૦,૦૦૦  ચોરસ કિમી (૫૭,૫૧૦,૦૦૦  ચોરસ માઇલ)ના ૧૧%ની સમકક્ષ છે. ટ્રાન્સ-સાઇબેરીયન રેલવે એ વિશ્વની સૌથી લાંબી રેલવેલાઇન છે, જે મોસ્કોથી ઉત્તર પેસિફિક મહાસાગરના કિનારે આવેલ વ્લાદિવોસ્તોક શહેર  સુધી, જે ચીનની સરહદ નજીક છે. સુપ્રસિદ્ધ રેલવે, જે ૯,૨૮૯ કિલોમીટર (૫,૭૭૨ માઇલ) લાંબી છે અને સાત સમય ઝોનને પાર કરે છે. સામાન્ય રીતે, રશિયાની એક બાજુથી બીજી બાજુની મુસાફરીમાં ૭ દિવસનો સમય લાગે છે, જો તમે મોસ્કોથી વ્લાદિવોસ્તોક સીધી ટ્રેન માર્ગમાં કોઈપણ સ્ટોપ વિના જાઓ. ટ્રેનની સરેરાશ ઝડપ ૩૬૦ કિમી પ્રતિ કલાક અને મહત્તમ ઝડપ ૪૪૦ કિમી પ્રતિ કલાક છે. આ તમને નીચેના નકશામાં બતાવ્યા પ્રમાણે રશિયન જમીનના વિશાળ વિસ્તારનો ખ્યાલ આપશે.
રશિયા પાસે વિપુલ પ્રમાણમાં કુદરતી ખનીજ સંપત્તિ છે
યુનાઈટેડ નેશન હેઠળ ઈન્ટરનેશનલ એનર્જી એજન્સી (ૈંઈછ) અનુસાર, જાન્યુઆરી, ૨૦૨૨માં વૈશ્વિક તેલનો પુરવઠો ૯૮૭ લાખ બેરલ પ્રતિ દિવસ (હ્વઙ્ઘ) હતો. રશિયા વિશ્વના તેલના લગભગ ૧૧% ઉત્પાદન કરે છે જે રશિયાનું ઉત્પાદન ૧૦૮.૫ લાખ હ્વઙ્ઘ પર મૂકે છે.
રશિયા પાસે કુદરતી ગેસનો વિશ્વનો સૌથી મોટો ભંડાર છે. ઈરાન પાસે વિશ્વમાં કુદરતી ગેસનો બીજો સૌથી મોટો ભંડાર છે. કતારમાં વિશ્વનો સૌથી મોટો લિક્વિફાઇડ નેચરલ ગેસ (ન્દ્ગય્) પ્લાન્ટ છે.
લોખંડ, એલ્યુમિનિયમ, કોલસો, કોબાલ્ટ, ક્રોમ, કોપર, હીરા, સોનું, સીસું, મેંગેનીઝ, નિકલ, પેલેડિયમ, પ્લેટિનમ, ટંગસ્ટન, યુરેનિયમ, વેનેડિયમ અને જસતના વિશ્વના અગ્રણી ઉત્પાદકોમાં રશિયાનો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક અંદાજો અનુસાર, તે વિશ્વના કુલ ખનિજ નિષ્કર્ષણમાં લગભગ ૧૪% હિસ્સો ધરાવે છે.
રશિયા પોટાશ, ફોસ્ફેટ અને નાઇટ્રોજન ધરાવતા ૫૦૦ લાખ ટન ખાતરોનું ઉત્પાદન કરે છે.
યુક્રેનની શક્તિ અને સંસાધનો
યુક્રેન એ સમગ્ર યુરોપમાં સૌથી મોટો દેશ છે અને ૬૦૩,૭૦૦ ચોરસ કિમી (૨૩૩,૦૬૨ ચોરસ માઇલ કુલ જમીનના વિસ્તાર સાથે વિશ્વનો ૪૬મો સૌથી મોટો દેશ છે. મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય કરતાં લગભગ બમણું કદ.
યુક્રેનમાં અત્યંત સમૃદ્ધ અને પૂરક ખનિજ સંસાધનો ઉચ્ચ સાંદ્રતા અને એકબીજાની નજીક છે. તે વિશ્વના લગભગ ૫% ખનિજ સંસાધનો ધરાવે છે. દેશમાં કોલસો, લોખંડ, કુદરતી ગેસ, મેંગેનીઝ, મીઠું, તેલ, ગ્રેફાઇટ, સલ્ફર, કાઓલિન, ટાઇટેનિયમ, નિકલ, મેગ્નેશિયમ, ઇમારતી લાકડા અને પારાના વિપુલ ભંડાર છે. તે યુરોપમાં સૌથી વધુ યુરેનિયમ ડિપોઝિટ ધરાવે છે અને વિશ્વના યુરેનિયમ ડિપોઝિટમાં ૧.૮% હિસ્સો ધરાવે છે. યુક્રેન યુરોપમાં સૌથી મોટો ટાઇટેનિયમ અનામત ધરાવે છે. યુક્રેન પાસે વિશ્વના ૨૦% ગ્રેફાઇટ છે. માત્ર ચીન પાસે વધુ ગ્રેફાઇટ અનામત છે (કુલ વિશ્વના ગ્રેફાઇટ અનામતના ૨૬%).
યુક્રેન પરમાણુ ઉર્જા પર ખૂબ જ નિર્ભર છે – તેની પાસે ૧૫ રિએક્ટર છે જે તેની વીજળીની જરૂરિયાતના અડધા ભાગનું ઉત્પાદન કરે છે. ઝાપોરિઝિ્‌ઝયા પ્લાન્ટ, દક્ષિણપૂર્વ યુક્રેનના એનર્હોદર નજીક સ્થિત છે, તે યુરોપનો સૌથી મોટો પરમાણુ પાવર પ્લાન્ટ છે. યુક્રેન ઘઉં, મકાઈ અને વનસ્પતિ તેલનો મુખ્ય વૈશ્વિક સપ્લાયર છે.
વિશ્વની આર્થિક પરિસ્થિતિ
કોવિડ-૧૯ પછી વિશ્વ સપ્લાય ચેઇનની વિશાળ સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યું છે. તમામ જીવન જરૂરિયાતની માંગમાં થયેલા ઉછાળાથી વિશ્વભરમાં ફુગાવો વધ્યો છે અને હજી વધુ વધવાની આગાહી છે.
ફુગાવાને અંકુશમાં લેવા માટે યુ એસ ફેડરલ રિઝર્વ (હ્લઈડ્ઢ)એ ગયા વર્ષે જાહેરાત કરી હતી કે તે ૨૦૨૨માં યુએસના વ્યાજદરમાં ચાર વખત વધારો કરવાની યોજના ધરાવે છે. આનાથી યુએસ શેરબજાર મંદીમાં આવી ગયું છે. રશિયાએ યુક્રેન પર આક્રમણ કર્યા પછી શેરબજારમાં ઉથલપાથલ થઈ ગઈ કારણ કે યુદ્ધ વૈશ્વિક અર્થતંત્રને અસર કરશે. ચાલો પ્રતિબંધો અને તેની વિશ્વવ્યાપી અસરોને સમજીએ.
રશિયાના પ્રતિબંધોનો ઉપાય
અમેરિકાએ રશિયાને જટિલ વૈશ્વિક નાણાકીય વ્યવસ્થા જીઉૈંહ્લ્‌ (સોસાયટી ઑફ વર્લ્ડવાઇડ ઇન્ટરબેંક ટેલિકોમ્યુનિકેશન)માંથી બહાર ધકેલી દીધું છે – જે વિશ્વની કેટલીક મોટી નાણાકીય સંસ્થાઓ માટે જીવનદોરી તરીકે કામ કરે છે – તે ફુગાવાને ઊંચો મોકલી અમેરિકાને નુકસાન કરી શકે છે, રશિયાને ચીનની નજીક ધકેલી શકે છે અને નાણાકીય વ્યવહારોને પશ્ચિમ દ્વારા તપાસથી બચાવી શકે છે, તે જીઉૈંહ્લ્‌ વિકલ્પના વિકાસને પણ પ્રોત્સાહિત કરી શકે છે જે આખરે યુએસ ડૉલરની સર્વોપરિતાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
વધુમાં, મોસ્કોએ તેની જીઁહ્લજી (સિસ્ટમ ફોર ટ્રાન્સફર ઓફ ફાઇનાન્શિયલ મેસેજીસ) પેમેન્ટ સિસ્ટમને માત્ર ચીન સાથે જ નહીં પરંતુ ભારત અને યુરેશિયા ઇકોનોમિક યુનિયન (ઈછઈેં)ના સભ્ય દેશો સાથે પહેલેથી જ લિંક કરી દીધું છે. જીઁહ્લજી પહેલાથી જ લગભગ ૪૦૦ બેંકો સાથે લિંક કરે છે.
રશિયા જીઉૈંહ્લ્‌ને ઓળંગી અને રશિયન જીઁહ્લજીને ચાઈનીઝ ઝ્રૈંઁજી (ક્રોસ-બોર્ડર ઈન્ટરબેંક પેમેન્ટ સિસ્ટમ) સાથે જોડીને નવી રશિયા-ચીન પેમેન્ટ સિસ્ટમની સ્થાપના કરશે. સંભવિત નવી રશિયન-ચીન સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવશે. સંખ્યાબંધ રશિયન બેંકો પહેલેથી જ ચીનની ઝ્રૈંઁજી સિસ્ટમ સાથે જોડાયેલી છે.
નફાકારક રોકાણની તકો
મારા મંતવ્ય પ્રમાણે, “પૈસા (ઈમાનદારીથી) કમાવવા મુશ્કેલ છે. કમાયેલા પૈસા બચાવવા વધુ મુશ્કેલ છે. બચત કરેલા નાણાંનું રોકાણ વધુ પૈસા કમાવવા માટે કરવું વધુમાં વધુ મુશ્કેલ છે.”
– મોહમ્મદ શફી લોખંડવાલા
રોકાણ એ માહિતી, જ્ઞાન અને અનુભવના સમયસર વિશ્લેષણ દ્વારા મહત્તમ લાભ માટે ઉભરતા ક્ષેત્રમાં નાણાં ફાળવવાની કળા છે.
– મોહમ્મદ શફી લોખંડવાલા
જ્યારે પણ બે દેશો વચ્ચે યુદ્ધ થાય છે અથવા સરહદ તણાવ જે સૂચવે કે યુદ્ધ નિકટવર્તી છે ત્યારે ખનીજ તેલ, સોનું, ચાંદી, લોખંડ (સ્ટીલ) વગેરે ધાતુઓ અને અન્ય ચીજવસ્તુઓ (ખાદ્ય)ના ભાવ વધે છે. હું તે બધાની ચર્ચા કરીશ.
યુદ્ધ પહેલા તેલની કિંમત બેરલ દીઠ ઇં૮૦ આસપાસ હતી હવે તે ઇં૧૨૦ને પાર કરી ગઈ છે. રશિયન તેલની આયાત પર યુએસ સરકારના પ્રતિબંધથી વિશ્વભરમાં તેલની અછત સર્જાશે જે કિંમત (અને ફુગાવા)ને વધુ ઊંચકશે. યુરોપ જે ઘરોને ગરમ કરવા, વીજળી ઉત્પન્ન કરવા અને ખાતર ઉત્પાદકો જેવા ઉદ્યોગોને પૂરા પાડવા માટે લગભગ ૪૦% કુદરતી ગેસ રશિયા પાસેથી મેળવે છે. કુદરતી ગેસની અછત અને ઊંચા ભાવ યુરોપિયન લોકોને સખત ઠંડીમાં ધ્રુજવું પડશે.
ખનીજ તેલ અને કુદરતી ગેસ ઉત્પાદક કંપનીઓ, કુદરતી ગેસ પાઇપલાઇન કંપનીઓ, તેલ ડ્રિલિંગ (રિગ) કંપનીઓ આકર્ષક રોકાણ છે.
તાજેતરમાં, સોનાનો ભાવ ઊંચી સપાટી પર જઈ રહ્યો (અપ-ટ્રેન્ડમાં) છે અને પ્રતિ ઔંસ (૩૧.૧ ગ્રામ) ઇં૨૦૦૦થી ઉપર ગયો છે. જ્યાં સુધી ફુગાવો વધશે, વ્યાજદર નજીવા રહેશે અને ડોલર નીચે જશે ત્યાં સુધી તે અપ-ટ્રેન્ડમાં રહેશે.
ભૌતિક સોના અને ચાંદી, સોના અને ચાંદીની ખાણકામ કરતી કંપનીઓના સ્ટોક ખૂબ જ આકર્ષક રોકાણ છે.
લગભગ ૧૦% વૈશ્વિક નિકલ ધાતુનું ઉત્પાદન રશિયામાંથી આવે છે, અને ઇલેક્ટ્રીક વાહનોના વચનબદ્ધ “લીલા” ભવિષ્ય માટે નિકલ ધાતુ આવશ્યક છે. નિકલની કિંમત બે દિવસમાં (માર્ચ ૭  અને ૮) ૨૫૦% વધી છે. ૯ માર્ચની સવારે, “લંડન મેટલ એક્સચેન્જે તેના નિકલ માર્કેટમાં ટ્રેડિંગ અટકાવ્યું,”
રશિયા વિશ્વના લગભગ ૪૫% પેલેડિયમનું ઉત્પાદન કરે છે. પેલેડિયમનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ઓટોમોબાઈલ કેટાલિટીક કન્વર્ટરમાં થાય છે, તેથી આ કારના ઉત્પાદન અને કિંમતને અસર કરશે. ઈલેક્ટ્રિક વ્હીકલ (ઈફ)ના ઉત્પાદનમાં વધારો થશે એટલે પેલેડિયમની માંગમાં ઘટાડો થશે, તેથી હું કારના ઉત્પાદન પર અને કિંમત પર ઓછી અસરની અપેક્ષા રાખું છું.
પેલેડિયમમાં રોકાણ માત્ર ટૂંકાગાળા માટે જ યોગ્ય છે, વધુમાં વધુ ૧૦થી ૧૨ મહિના.
રશિયા ટંગસ્ટન, એલ્યુમિનિયમ અને કોબાલ્ટનું પણ મોટા પ્રમાણમાં ઉત્પાદન કરે છે. ટંગસ્ટન અને એલ્યુમિનિયમનો ઉપયોગ વિમાન (એરક્રાફ્ટ) અને અવકાશી (એરોસ્પેસ) ઉદ્યોગોમાં થાય છે.
તાજેતરમાં યુએસ કોંગ્રેસે રસ્તા અને પુલ બનાવવા માટે ૧.૨ ટ્રિલિયન ડોલરનું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બિલ પસાર કર્યું છે. તેનાથી સ્ટીલ અને સિમેન્ટની માંગમાં વધારો થશે. યુક્રેનમાં શહેરોની ઇમારતોના પ્રચંડ વિનાશથી સ્ટીલ અને મકાન સામગ્રીની વધુ માંગ રહેશે.
બીબીસી વર્લ્ડ ન્યૂઝ (માર્ચ  ૧૦, ૨૦૨૨)ઃ રશિયાએ ૨૦૨૨ના અંત સુધી ઉત્પાદનોની શ્રેણી પર નિકાસ પ્રતિબંધ લાદીને યુક્રેન પર આક્રમણ કરવા બદલ પશ્ચિમી પ્રતિબંધોનો વળતો પ્રહાર કર્યો છે. આ પ્રતિબંધમાં ટેલિકોમ, તબીબી, વાહન, કૃષિ અને ધાતુઓ, તેમજ કેટલાક વનસંવર્ધન ઉત્પાદનો જેમ કે લાકડાનો સમાવેશ થાય છે.
ઉપરોક્ત ધાતુઓ આ પરિસ્થિતિમાં સારું રોકાણ છે
ચીન વિશ્વમાં સિમેન્ટનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે, વાર્ષિક ૨૨૦૦  મિલિયન ટનનું ઉત્પાદન કરે છે. ૩૪૦ મિલિયન ટનની ક્ષમતા સાથે ભારત બીજા ક્રમે છે. સિમેન્ટ મેન્યુફેક્ચરિંગ ઉચ્ચ ઉર્જાનો ઉપયોગ કરે છે અને પર્યાવરણીય પ્રતિબંધ સાથે અને રોકાણ કરતા પહેલા દેવું (ઙ્ઘીહ્વં) અને મિલકત (ીૂેૈંઅ)  રેશિયો અને શેર દીઠ કમાણી (ઈઁજી)નું મૂલ્યાંકન કર્યાં પછી જ રોકાણ કરો.
કુદરતી ગેસ ઉપરાંત, રશિયા એમોનિયા બનાવે છે. તે પોટાશ અને ફોસ્ફેટ જેવા અન્ય ખાતર ઘટકોની વિશાળ માત્રામાં ઉત્પાદન કરે છે. છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં આ ખાતરોની કિંમતમાં ત્રણ ગણો વધારો થયો છે.
ખાતરો માટે વપરાતા રસાયણો હવે ઉત્તમ રોકાણ છે
રશિયા અને યુક્રેન વિશ્વના ૨૫% ઘઉંની નિકાસ કરે છે. ઘઉંની નિકાસમાં વિક્ષેપને કારણે વિશ્વભરમાં એકાદ વર્ષ સુધી ઘઉંના ભાવમાં મોટો વધારો થઈ શકે છે.
વિશ્વની અડધી વસ્તી ખાતરોના પરિણામે ખોરાક મેળવે છે… અને જો તેને અમુક પાક માટે ખાતરો, ખેતરમાંથી દૂર કરવામાં આવે તો ઉપજમાં ૫૦% ઘટાડો થશે અને ૩થી ૬ મહિનાના સમયગાળા પછી ખાદ્યપદાર્થોના ભાવ આસમાને પહોંચશે.
યુદ્ધનો માહોલ ચાલતો રહે ત્યાં સુધી વિશ્વવ્યાપી ચીજવસ્તુઓ અનુક્રમણિકા (ર્ષ્ઠદ્બર્દ્બઙ્ઘૈંઅ ૈહઙ્ઘીટ)એ ખૂબ જ સમજદાર, નીચી અસ્થિરતા (ર્દૃઙ્મટ્ઠૈંઙ્મૈંઅ) રોકાણ છે
વિશ્વના સૌથી મોટા ચિપ ઉત્પાદક તાઇવાન અમેરિકન અને યુરોપિયન ચિપમેકર્સના સહકારમાં, રશિયામાં સેમિકન્ડક્ટરની નિકાસને અસરકારક રીતે સ્થિર કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી. રશિયા ચીનમાંથી ૭૦% ચિપ્સ આયાત કરે છે.
આ પ્રતિબંધ નિષ્ફળ જવાની પુરી શક્યતાઓ છે કારણ કે ચિપ લિથોગ્રાફી માટે લેસર ગેસ તરીકે વપરાતો નિયોન વાયુનો ૯૦% વિશ્વ પુરવઠો રશિયા અને યુક્રેનમાંથી આવે છે. આનાથી વિશ્વભરમાં ચિપની અછત વધુ ખરાબ થઈ શકે છે અને ભાવ પુરવઠા અને માંગ વિશ્વ અર્થતંત્રને મોટી મુશ્કેલીમાં મૂકી શકે છે.
ચિપ ઉત્પાદકમાં રોકાણ એ ખૂબ જ સમજદાર લાંબાગાળાનું રોકાણ છે
શું યુક્રેન યુદ્ધ ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ શરૂ કરશે ?
યુક્રેન અને યુએસએ વચ્ચે એવી કોઈ સંધિ નથી કે જે યુએસને રશિયન અથવા અન્ય પડોશી આક્રમણથી યુક્રેનને બચાવવા માટે ફરજ પાડે. ૨૦૧૪માં જ્યારે ઓબામા યુએસ પ્રમુખ હતા ત્યારે રશિયાએ યુક્રેનનો એક ભાગ ક્રિમિયા પર કબજો કર્યો હતો. યુએસએ માત્ર યુએનમાં વિરોધ કર્યો અને કેટલાક નાણાકીય પ્રતિબંધો મુક્યા જે તદ્દન નિષ્ફળ ગયા.
બાઈડેન વહીવટીતંત્રે યુક્રેનને ટેન્ક-વિરોધી મિસાઇલો અને વિમાન વિરોધી મિસાઇલો પ્રદાન કરી છે પરંતુ યુક્રેનને મદદ કરવા માટે કોઈ સૈનિકો અથવા ફાઇટર જેટ મોકલ્યા નથી કારણ કે તે બે સુપર પાવર રશિયા અને યુએસ વચ્ચે સીધું યુદ્ધ શરૂ કરે. યુક્રેન ઉત્તર એટલાન્ટિક સંધિ સંગઠન (દ્ગછર્‌ં)નું સભ્ય નથી. યુક્રેનને નાટો તરફથી કોઈ સૈન્ય મદદ નથી અને યુક્રેન તરફથી વિનંતી કરાયેલ ‘‘નો ફ્લાય ઝોન”ને નાટો અને અમેરિકા દ્વારા દ્વારા નકારવામાં આવ્યો છે.
તાઈવાનનો બચાવ કરવા માટે સંરક્ષણ સંધિ હેઠળ યુ.એસ. બંધાયેલું છે. જો ચીન તાઈવાન પર કબજો જમાવી લે તો અમેરિકાના મોટાભાગના ઉદ્યોગો જેમ કે ઓટો, એવિએશન, ડિફેન્સ, પાવર જનરેશન અને ડિસ્ટ્રિબ્યુશન, કોમ્પ્યુટર અને બેન્કિંગ પર ભયંકર અસર પડશે.
આથી અમેરિકી અર્થતંત્ર અને ડોલરની

પ્રતિષ્ઠાને મોટો ફટકો પડશે. તાઇવાનના રક્ષણ માટે યુએસએ દક્ષિણ ચીની સમુદ્રમાં સાતમુું નૌકાદળ એકમ તૈયાર રાખ્યું છે.
યુક્રેન પર રશિયન આક્રમણ ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધમાં ફેરવાઈ શકે તેવી ખૂબ જ ઓછી સંભાવના છે. યુક્રેન યુદ્ધ ચોક્કસપણે વર્ષો સુધી પૂર્વ (રશિયા) અને પશ્ચિમ (યુએસ) સંબંધોને બદલશે. યુક્રેન જબરદસ્ત સંપત્તિના વિનાશ, નાગરિકોના જીવનની ખોટ અને પરિવારોના વિભાજનનો સામનો કરી રહ્યું છે. બાકીના વિશ્વને વિક્ષેપિત સપ્લાય ચેઇનનો સામનો કરવો પડશે અને પેટ્રોલ, કુદરતી ગેસ, વીજળી અને ખોરાક માટે વધુ ચૂકવણી કરવી પડશે, રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેના કરાર થાય તો ટૂંક સમયમાં યુદ્ધ સમાપ્ત થઈ શકે છે. આપણે સૌ એવી દુઆ કરીએ કે આ શેતાની શરારત જલ્દીથી શાંત થાય…..  આમીન.

(લેખક અમેરિકામાં ૪૬ વર્ષથી સ્થાયી છે. તેઓ ફાયનાન્સીયલ એડવાઈઝર છે તેઓ છેલ્લા ૩૪ વર્ષોથી અમેરિકાના સ્ટોક માર્કેટમાં સક્રિય છે અને ૨૦ વર્ષથી વધુ સમય પોતાની ફાયનાન્સીયલ કંપનીના સંચાલનનો અનુભવ ધરાવે છે. તેઓ ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં પણ નિષ્ણાત છે. અત્યાર સુધી તેમને ભારતના ૧૪ રાજ્યોમાં ૫૫થી વધુ શહેરોમાં સ્કૂલો અને કોલેજોના વિદ્યાર્થીઓને સંબોધ્યાં છે)