મુંબઈ, તા.૪

કવિ-ગીતકારજાવેદઅખ્તરેઅભિવ્યક્તિનીસ્વતંત્રતાનાવિરોધીદળોદ્વારાલેખકોપરસતતઅતિક્રમણપરચિંતાવ્યક્તકરીછે. અખ્તરેકહ્યુંકે, “જોતમેએવુંકંઈકકહેવાનોકેલખવાનોપ્રયાસકરોછોજેરાષ્ટ્રનાહિતમાંહોય, તોતમનેતરતજ ‘રાષ્ટ્રદ્રોહી’ (દેશદ્રોહી) તરીકેઓળખવામાંઆવેછે.” તેઓ૯૪માંઅખિલભારતીયમરાઠીસાહિત્યસંમેલનમાંમુખ્યઅતિથિતરીકેબોલીરહ્યાહતા.  અખ્તરેકહ્યુંકેનહેરૂવીયનમૂલ્યોનેસમર્થનઆપવામાટેઅનેકલોકોઘણીવારજમણેરીકટ્ટરપંથીઓનુંનિશાનબન્યાછે. ભૂતકાળમાં, નવાબો, જાગીરદારઅનેજમીનદારકવિઓઅનેલેખકોનેઆશ્રયઆપતાહતા, પરંતુજોપ્રેમ, તારાઅનેફૂલોનીવાતકરવામાંઆવેતોજ. તેઓઆંસુઅનેપરસેવાવિશેલખનારાકવિઓનેઇચ્છતાનહતા. વર્તમાનસમયનારાજકીયનવાબોઅનેજમીનદારપણસારાનથી. તેઓઇચ્છતાનથીકેકોઈલેખકસત્યનુંચિત્રણકરે. સામાજિકવાસ્તવિકતાનુંનિરૂપણકરે. અખ્તરેલેખકોઅનેકલાકારોનેરાજકીયપક્ષોથીદૂરરહેવાનુંઆહ્વાનકર્યુંહતું, કારણકેતેમણેકહ્યુંહતુંકે, સત્તાઅસંમતિનેઅસરકરેછે. દરેકરાજકીયપક્ષનીપોતાનીવિચારપ્રક્રિયાઅનેશિસ્તહોયછે. તેઓતમનેપક્ષનીજણાવેલીનીતિઓથીએકઇંચપણહટવાદેશેનહીં. સત્તામાંરહેલાલોકોનીધૂનનેકારણેલેખકોઅનેનાગરિકોબંનેઝડપથીતેમનીસ્વતંત્રતાગુમાવીરહ્યાહોવાનુંજણાવતા, અખ્તરેરાજકીયપક્ષોનેઅસંમતિનાઅવાજોનેનદબાવવામાટેવિનંતીકરીહતી. સ્વતંત્રતાપૂર્વેભારતમાંપ્રોગ્રેસિવરાઈટર્સએસોસિએશન (ઁઉછ)નીભૂમિકાનેયાદકરતાં, અખ્તરેજણાવ્યુંહતુંકેડાબેરીકેન્દ્રીયસંસ્થાએ, ૧૯૩૩માંલખનૌમાંઆયોજિતતેનાઉદ્ઘાટનકોન્ક્‌લેવમાં, ખેડૂતોઅનેમજૂરોનીનારાજગીઅનેઆકાંક્ષાઓવિશેલખવાનોસંકલ્પકર્યોહતો, અનેઆરીતેસ્વતંત્રતાસંગ્રામનેઆગળવધારવામાંઆવ્યોહતો. તેમણેકહ્યુંકેપીડબ્લ્યુચળવળમાંથીશક્તિમેળવવાનોસમયઆવીગયોછે. લેખકેપોતાનાસર્જનાત્મકઅનુભવોનેએકસરળભાષામાંરેકોર્ડકરવાજોઈએજેજનતાનેસ્પર્શેછે. અખ્તરેકહ્યુંકેજ્ઞાનેશ્વરઅનેતુકારામજેવામરાઠીસંત-કવિઓએશોભિતશૈલીમાંલખ્યુંછે. એવુંજહિન્દીસંત-કવિતુલસીદાસેકર્યુંછેજેમણેરામચરિતમાનસલખીછે. પીએલદેશપાંડે, વિજયતેંડુલકરઅનેઅચ્યુતવાઝેનામરાઠીનાટકોએજીવનનેનવુંઅર્થઘટનઆપ્યુંછે.

મધ્યયુગીનમહારાષ્ટ્રનાસંતકવિઓમુક્તાબાઈઅનેબહિનાઈનીપ્રશંસાકરતાંઅખ્તરેકહ્યુંકેઆબંનેએ૮૦૦વર્ષપહેલાંડરકેપક્ષપાતવિનાલખ્યુંહતું. તેનાથીવિપરિત, ઇંગ્લેન્ડનીબ્રોન્ટેબહેનોએ૧૫૦વર્ષપહેલાંપુરૂષઉપનામઅપનાવવુંપડ્યુંહતું, નહીંતોબ્રિટનનીપુરૂષ-પ્રભુત્વધરાવતીસાહિત્યિકસ્થાપનાઅસ્વસ્થથઈગઈહોત.