(સંવાદદાતા દ્વારા)
અમદાવાદ,તા.૧૬
ગાંધીનગરના મહાત્મા મંદિર સંકુલમાં આરોગ્યક્ષેત્રે રાષ્ટ્રીય સમિટનું ભારત સરકારના આરોગ્યમંત્રી ડો.હર્ષવર્ધને ઉદ્‌ઘાટન કર્યું હતું. જેમાં મુખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણી નાયબ મુખ્યમંત્રી નીતિન પટેલ સહિતના આગેવાનો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ પ્રસંગે રાષ્ટ્રીય સમિટના ઉદ્‌ઘાટન સત્રમાં કેન્દ્રીય મંત્રી ડો.હર્ષવર્ધને જણાવ્યું હતું કે, પોલિયો મુક્ત ભારત બાદ આપણે ટી.બી. મુક્ત ભારત બનાવવાનું છે. તે માટે સમગ્ર વિશ્વને ર૦૩૦ સુધીમાં ટી.બી. મુક્ત કરવાના લક્ષ્યાંક સામે ભારતે વર્ષ ર૦રપ સુધીમાં ટી.બી. મુક્ત ભારતનો લક્ષ્યાંક નક્કી કર્યો છે. ડો.હર્ષવર્ધને કહ્યું કે, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતે છેલ્લા પાંચ-છ વર્ષમાં ઈઝ ઓફ ડુઈંગ બિઝનેસ, સ્ટાર્ટઅપ, ડિજિટલ ઇન્ડિયા, મેઈક ઈન ઈન્ડિયા તેમજ સ્વચ્છ ભારત, આયુષ્યમાન ભારત જેવા અનેક સફળ અભિયાનને હાથ ધર્યા છે. વડાપ્રધાનના ‘ફીટ ઇન્ડિયા’ કાર્યક્રમનો સૌથી વધુ લાભ આપણા આરોગ્ય વિભાગને થશે. WHOના અહેવાલ મુજબ સૌથી વધુ ૪૫ ટકા રોગ શારીરિક સુસ્તીના કારણે થાય છે. દિવસમાં એક કલાક કસરત કરવાથી મોટા ભાગના રોગો થતાં નથી અને એટલે જ WHO દ્વારા ઉજવાતા વિશ્વ આરોગ્ય દિવસની થીમ પણ ‘લેટ વોક ફોર હેલ્થ’ નક્કી કરવામાં આવી હતી, તેમ જ ભારત સરકાર દ્વારા ‘ઈટ રાઈટ’ની થીમ રખાઈ હતી. શુદ્ધ, હાઇજેનિક અને મર્યાદિત ખોરાકથી જ તંદુરસ્તી જળવાઈ રહે અને રોગો થાય નહિ. દેશમાં એક પણ માતા-બાળકનું મૃત્યુ સુવિધાના અભાવે થાય નહીં તે આપણા સૌનું લક્ષ્યાંક હોવું જોઈએ. ગુડ એન્ડ રેપ્લીકેબલ પ્રેકટીસીસ એન્ડ ઇનોવેશન ઇન પબ્લીક હેલ્થ સીસ્ટમ વિષયક છઠ્ઠી રાષ્ટ્રિય પરિષદમાં ભારતના રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ સચિવ સહિત વરિષ્ઠ અધિકારીઓ આ સમિટના સહભાગી બન્યા છે. મુખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણીએ આ સમિટમાં તેમના પ્રેરણાદાયી વિચારો વ્યકત કરતાં કહ્યું કે ગુજરાતનું સૌભાગ્ય એ છે કે આજે આ સમિટ દ્વારા પૂજ્ય બાપુના સ્વચ્છતા અને આરોગ્યના વિચારને મૂર્તિમંત કરવાની તક મળી છે. ગૌરવની વાત છે કે ગુજરાત દેશનું વિકાસ એન્જિન છે જેનો સૌથી વધુ વિકાસ દર છે. નીતિ આયોગ દ્વારા સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલ હેઠળ કરવામાં આવેલી હેલ્થ રેન્કિંગમાં ગુજરાત દેશના મોટા રાજ્યોમાં ચોથા ક્રમે છે. છેલ્લા બે દાયકામાં, ગુજરાતે આરોગ્ય ક્ષેત્રે મોટી પ્રગતિ કરી છે. માતા મૃત્યુ અને બાળ મૃત્યુદરમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો, રાજ્યભરમાં આરોગ્ય સેવાઓનો વિસ્તરણ, બાળકોમાં કુપોષણની સમસ્યામાં ઘટાડો વગેરે જેવા ક્ષેત્રોમાં ગુજરાતે પ્રશંસનીય કામગીરી કરી છે. રાજ્ય સરકારે ચેપી (ચેપી રોગ) રોગોને રોકવા માટે એક પ્રશંસનીય કાર્ય પણ કર્યું છે. આગામી દિવસોમાં, જાહેર આરોગ્ય માટે પડકાર એ છે કે ડાયાબિટીઝ, હૃદયરોગ, કેન્સર વગેરે જેવા બિન-કમ્યુનિકેબલ રોગોના વહેલા નિદાનની અને યોગ્ય સારવારની જોગવાઈ થાય. રાજ્ય સરકારે એ દિશામાં પણ પરિણામદાયી કામગીરી ઉપાડી છે. માતા અને બાળકોનું આરોગ્ય રાજ્ય સરકારની મહત્વની અગ્રતા છે. તેવો સ્પષ્ટ મત વ્યકત કરતાં મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે રાજ્ય સરકાર દ્વારા માતા અને બાળ આરોગ્ય કાર્યક્રમનો અમલ ખૂબ જ અસરકારક રીતે કરવામાં આવ્યો છે. આ યોજનાઓને કારણે રાજ્યમાં સંસ્થાકીય ડિલિવરીનો દર વધ્યો છે. ૨૦૦૫-૦૬માં ગુજરાતમાં ઇન્સ્ટીટયૂશનલાઇઝડ્‌ ડિલિવરી દર ૫૫% હતો, જે આજે વધીને ૯૯% થયો છે. મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે, ગુજરાતમાં જન્મેલા તમામ બાળકોનો શ્રેષ્ઠ બૌદ્ધિક વિકાસ થાય અને ગુજરાત ભારતભરમાં બૌદ્ધિક વિકાસનું કેન્દ્ર બને તે માટે બાળજન્મના પ્રથમ ૧૦૦૦ દિવસોમાં વિશેષ કાળજી પર પણ ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. આ અંતર્ગત, રાજકોટની મેડિકલ કોલેજને ૧૦૦૦ દિવસ માટે વિશેષ સુવિધા પૂરી પાડતી હોસ્પિટલ તરીકે પ્રમાણિત કરવામાં આવી છે. ગુજરાતના નાયબ મુખ્યમંત્રી અને આરોગ્ય મંત્રી નીતિન પટેલે જણાવ્યું હતું કે, દેશના ૧૩૦ કરોડ નાગરિકોનું સ્વાસ્થ્ય વધુ સુદ્રઢ બને એ માટે વિવિધ રાજ્યો દ્વારા આરોગ્ય ક્ષેત્રે હાથ ધરાયેલ પ્રયાસોનું આદાન-પ્રદાન કરવાની તક મળી છે ત્યારે આરોગ્ય માટે જે રાજ્યોએ શ્રેષ્ઠ કાર્ય કર્યુ છે એ અન્ય રાજ્યો પણ અપનાવે એ માટેનો અદભૂત પ્રયાસ છે. વિવિધ રાજ્ય સરકારો તેમના રાજ્યમાં તથા કેન્દ્ર સરકાર આરોગ્ય સુવિધાઓ માટે બજેટની ફાળવણી તો કરે છે પણ તેનો મહત્તમ ઉપયોગ શ્રેષ્ઠ સારવાર માટે થાય તે માટે આપણે સૌએ સંનિષ્ઠ પ્રયાસો કરવા પડશે. નાયબ મુખ્યમંત્રીએ કહ્યુ કે, ૧૯૯૪-૯૫માં ડૉ.હર્ષવર્ધન દ્વારા પોલીયો મુક્ત ભારતનું અભિયાન હાથ ધરાયું હતું. જે સંદર્ભે ગુજરાત સહિત વિવિધ રાજ્યોએ આ મોડલનો અભ્યાસ કરીને ગુજરાતે તેનો અમલ કરવાનું નક્કી કર્યુ અને વર્ષ ૨૦૦૭માં ગુજરાતે ૧૧૦ ટકા સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરીને પ્રથમ પોલીયો મુક્ત રાજ્ય ગુજરાત બન્યુ હતું અને આજે સમગ્ર દેશ પોલીયો મુક્ત બન્યો છે.

રાજ્યમાં સ્ક્રીનિંગ કરાયેલા રપ લાખ પૈકી ૧.૪પ લાખ બાળકો અતિકુપોષિત

આરોગ્ય ક્ષેત્રની રાષ્ટ્રીય સમિટમાં મુખખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણીએ દાવો કરતા જણાવ્યું હતું કે, રાજ્ય સરકાર બાળકોમાં કુપોષણની સમસ્યા દૂર કરવા કટિબદ્ધ છે. આ અંતર્ગત, ૨૦૧૫-૧૬માં રાજ્યમાંથી ખૂબ જ ગંભીર કુપોષિત બાળકો મળી આવ્યા હતા. અને તેમને યોગ્ય સમયે પૌષ્ટિક ખોરાક અને દવાઓ આપવા માટે, ‘કુપોષણ મુક્ત ગુજરાત અભિયાન’ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ અભિયાન અંતર્ગત દર વર્ષે ૦ થી ૫ વર્ષની વયના તમામ બાળકોનું પોષણ વિવિધ માપદંડ દ્વારા તપાસવામાં આવે છે. રાજ્યમાં આ અભિયાનનો પાંચમો તબક્કો આ વર્ષે ૮ જુલાઈથી શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. આમાં, ટેક હોમ + હેઠળ બાળકોના વિવિધ પોષણ માપદંડ અનુસાર સ્ક્રીનિંગ શરૂ કરવામાં આવી છે. ૧૧ નવેમ્બર ૨૦૧૯ સુધી કુલ ૨૫ લાખ બાળકોની સ્ક્રીનિંગ કરવામાં આવી હતી. જેમાં ૧ લાખ ૪૫ હજાર (૫.૮૫%) બાળકોને ખૂબ જ ગંભીર કુપોષિત તરીકે અલગ કરવામાં આવ્યા હતા. તેમજ સંસ્થાકીય અને સમુદાય સ્તરે સારવાર આપીને તેમને કુપોષણથી મુક્ત કરવાના પ્રયાસો પણ કરવામાં આવ્યા છે. રાજ્ય સરકાર દ્વારા કોક્લીઅર ઇમ્પ્લાન્ટ જેવો મોંઘી સારવાર પણ વિના મૂલ્યે આપવામાં આવી છે. જન્મથી મૂકબધિર બાળકોને આ ઓપરેશન દ્વારા સામાન્ય બાળકોની જેમ સાંભળતા અને બોલવામાં સક્ષમ બનાવવામાં આવ્યાં છે. મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું કે, આરોગ્ય ક્ષેત્રે ગુજરાત એક નવા આયામ તરફ આગળ વધ્યું છે. જો કે, હજી પણ લોકો માટે આરોગ્ય સંભાળ સુવિધાઓ અને સેવાઓનો વ્યાપ વધારવા માટે સતત પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

રાજ્ય સરકારના અસરકારક પગલાંથી મેલેરિયાના પુરાવાના પ્રમાણમાં ઘટાડો

‘ટેકો’ કાર્યક્રમ અંતર્ગત રાજ્યની તમામ માતાઓ અને બાળકોના આરોગ્યને લગતા રેકોર્ડનું ડિજિટાઇઝેશન કરવામાં આવ્યું છે. ‘ટેકો’ની શરૂઆત ૮ ઓકટોબર, ૨૦૧૭ના રોજ વડનગર મેડિકલ કોલેજમાં માનનીય વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના હસ્તે કરવામાં આવી હતી. એમ જણાવી મુખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણીએ આ કાર્યક્રમમાં જણાવ્યું હતું કે, રાજ્યની કુલ ૬.૫૫ કરોડ વસ્તીમાંથી, ૬.૫૦ કરોડ એટલે કે ૯૯.૯૯% લોકોની આરોગ્ય માહિતી ’ટેકો’ પર ઉપલબ્ધ છે. ગુજરાત દેશનું પહેલું એવું રાજ્ય છે કે જેણે ગરીબી રેખા નીચેના પરિવારો અને નીચલા મધ્યમ વર્ગને સારી આરોગ્ય સુવિધાઓ પૂરી પાડી છે. મા અને મા વાત્સલ્ય યોજના અંતર્ગત લાખો ગરીબ અને નિમ્ન-મધ્યમ પરિવારોને ઉચ્ચસ્તરની આરોગ્ય સુવિધાઓ પ્રદાન કરી છે. રાજ્યમાં પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના અંતર્ગત આશરે ૧૬૦૦ કરોડના ૧૦ લાખ લાભાર્થીઓના દાવા સ્વીકારવામાં આવ્યાં છે. આમાં પણ ગુજરાત દેશમાં પ્રથમ ક્રમે છે. આ યોજના અંતર્ગત રાજ્યમાં ૮૨૩ ખાનગી હોસ્પિટલો અને ૧૮૦૫ સરકારી અને અનુદાન સહાય સહાયક હોસ્પિટલો સહિત કુલ ૨૬૨૮ હોસ્પિટલો નોંધાઇ છે તેમ મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું હતું. રાજ્યમાં ૨૦૧૭ થી મલેરિયા નિયંત્રણ અભિયાન કાર્યરત છે તેની વિસ્તૃત વિગતો આપતાં મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું કે સરકાર દ્વારા નિદાન, સારવાર અને વાહક નિયંત્રણના અસરકારક અમલીકરણને લીધે, મેલેરિયાના પુરાવા મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડવામાં આવ્યા છે. રાજ્યમાં વર્ષ ૨૦૧૭ માં મેલેરિયાના ૩૮,૦૦૦ થી વધુ કેસ નોંધાયા હતા, જેની સામે વર્ષ ૨૦૧૮ માં આ આંકડો ૨૨,૦૦૦ થઈ ગયો હતો.